Ercüment TUNÇALP

Bu yazı serisinin ilk 5 alışverişi Kanada, Almanya, İsviçre, İngiltere ve Hollanda ile eş zamanlı olarak ülkemizde yapıldı. Bazılarında da Türkiye fiyatları sanal marketten alındı.

Bu videoları çekmek hem zahmetli hem de ciddi çalışma gerektiriyor. Bu bakımdan başarı oranı düşük kalan bazı kıyaslama videolarını kullanamıyorum. Zira bazen seçilen perakendeciler uyumlu olmuyor, o zaman da benzer ürünler bulunamıyor. Örneğin süpermarketin zengin çeşidinin karşısına dar çeşitli discount market uygun düşmüyor. Aynı şekilde iki ayrı formatın fiyatları da kıyas kabul etmiyor. Zira kâr marjları farklı olduğundan fiyatlandırma mantığı da ayrışıyor.

Başka bir coğrafyadan Avustralya konumuz olunca seçim yapmakta hayli zorlandım. Mesela; özenle hazırlanmış başka bir videoda, iki ailenin eş zamanlı yaptıkları alışverişlerin sonuçlarından faydalanamadım. Zira gramajlar ve adetler çok fazla üründe tutturulamamıştı. Eğer sapmalar az sayıda olsaydı eşitlemek mümkündü. Ancak yarısı bu şekilde olunca fiş tutarları büyük oranda değişecek, bu da güvensizlik yaratacaktı.

Neticede bu yazıya konu olan kıyaslamalar, 24 Nisan 2020 tarihinde Avustralya'da Woolworths adlı perakendecinin mağazasında çekim yapılarak, diğer ayağı da eş zamanlı olarak Migros Sanal Market'ten fiyatlar alınarak gerçekleştirilmiştir. (Kaynak: YouTube, Betül Kervan videosu).

Sayın Kervan'a titiz çalışması sebebiyle teşekkür ediyorum. 42 ürünlük çalışmanın ülkemizle kıyaslamalı fiyat listesini yazımın sonuna ekliyorum.

Referans aldığımız Avustralya Doları (AUD) kuru, yukardaki tarihte geçerli olan 4,45 TL'dir.

Alışverişin hikâyesi:

• Avustralya'da tespit edilen raf fiyatlarının tutarı 256,19 AUD, Türkiye'deki karşılığı ise 977 TL tutmuştur. Aynı markaları bulmak zor olduğu için sadece ülkemizdeki ürün markaları listede gösterilmiştir. İki ülkede de eşit olan markalar; Magnum, Tobleron, Ferrero Rocher, Nutella, Kellog's Coco Pops, Lipton, Barilla Pesto Sos ve Nivea makyaj temizleyicisidir (8 ürün). Diğer ürünler için Migros'taki en yakın muadili bulunarak kayda geçmiştir.

• Avustralya'da çok sayıda Türk Market vardır. Daha ucuz olmalarına rağmen, bol çeşidi sebebiyle ülkenin en büyük zinciri olan Woolworths tercih edilmiştir. Bizim Migros ve Carrefour'un dengi olarak görebiliriz.
• Her iki ülke vatandaşının gelirini ve harcamasını birim olarak ele almamıza rağmen, AUD bazında bile 13 üründe biz pahalıyız. Bunlar; sosis, dana kıyma, dondurulmuş bezelye, Tobleron çikolata, süt, badem sütü, soya sütü, Lipton bardak poşet çay, konserve ton balığı, tuvalet kâğıdı, kadın pedi, kaju ve karpuzdur.
• Ülkemizde mevcut asgari ücret 2324 TL iken, Avustralya'daki ortalama asgari ücreti 3000 AUD olarak dikkate aldık. Çünkü Avustralya'da asgari ücret birçok ülkeden yüksek olmasına rağmen yine de semboliktir. İşverenlerin büyük kısmı çalışan memnuniyetini ve verimliliği artırmak üzere aşağıda belirteceğim tutarlara ilaveler yapmaktadırlar. Avustralya asgari ücreti 2020 yılında vasıfsız işçi için 2863 AUD, vasıflı işçi için 3000 AUD'dır. Yapılan ilavelerle vasıfsız işçinin ücreti 3000 AUD'a, vasıflı işçinin ücreti ise 3500 AUD'a kadar çıkabilmektedir. Biz bu kıyaslama için asgari ücreti alt sınırdan 3000 AUD olarak dikkate aldık.
• Orada alınan maaşı döviz kuru ile çarparak (3000 x 4.45), 13,350 TL'lik gelire şaşırmak gerekmez. Zira birim olarak hesaplayınca da aynı şaşırtan sonuca ulaşıyoruz.
• Avustralya'da asgari ücretli tüketicinin geliri, Türk tüketicinin gelirinden birim olarak yüzde 29 fazla iken, harcaması yüzde 74 daha azdır. Sadece bu bile satınalma güçleri arasındaki büyük farkı görmek için yeterlidir.
• Bu alışverişi, Avustralya tüketicisi maaşının yüzde 8,5'i ile gerçekleştirirken, Türk tüketici maaşının yüzde 42'si ile gerçekleştiriyor.
• Bir başka hesapla; Avustralyalı tüketici 1 ayda bu alışverişi 12 defa tekrarlayabilirken, Türk tüketici 2.4 defa tekrarlayabilmektedir.
• Eğer ülkemizdeki gelir düzeyi ve fiyat düzeyi Avustralya ile benzerlik gösterseydi, ülkemizdeki alışveriş tutarı 977 TL yerine 198 TL tutmalıydı.
• Kişi başı milli gelirlerin karşılaştırılmasından da benzer sonuç çıkmaktadır. 2019 yılı kişi başı gelirimiz 9.127 dolar iken, Avustralya'nın ki 56,352 dolardır.

Yani biri diğerinin 6 katı...

Bu bakımdan ‘satınalma gücü paritesi' usulüyle sanal gelir yaratmaya gerek yoktur. Çünkü en zaruri ihtiyaçları kıyasladık. Listeyi ne kadar genişletsek de bu gerçek bizim tüketicimiz lehine değişmez. Hele bazı kategorileri (otomotiv, akaryakıt, teknolojik ürünler, kozmetik ürünleri gibi) kıyaslamaya dahil edersek tablonun daha da bozulduğunu görürüz.

Örneğin ikinci el otomobil fiyatlarında iki ülkenin parasını tek birim olarak düşünürsek, o ülkedeki fiyatı 8 veya 9 ile çarparsak bizdeki fiyatına ulaşabiliriz.

Mesela orada 7.000 AUD olan otomobil fiyatı bizde 63.000 TL gibi, orada 14.000 AUD olan fiyat bizde 115.000 TL gibidir. Elbette markaya göre küçük oynamalar mümkün olsa da döviz bazında bizde daha pahalı olduğu kesindir. Bir de tüketiciler arasındaki büyük gelir farkı düşünüldüğünde, satınalma gücü kıyaslamasındaki ince hesaba bile gerek kalmaz.

Fikir vermek açısından; bütün teknolojik ürünlerin AUD bazında bizde daha pahalı olduğunu söyleyebiliriz. Avustralya'da bizim gibi bu kategoride ithalatçı konumundadır.

Satınalma gücü farkını göstermek için değerlendirdiğimizde;

Akıllı telefonların en bilinen markalarına Avustralyalı tüketicinin 12-15 günlük asgari ücretle ulaşabildiğini,

Bilgisayarların en bilinen markalarına 19-31 günlük asgari ücretle ulaşabildiklerini,

Televizyonların en bilinen markalarına (55''- 65'') 10- 16 günlük asgari ücretle ulaşabildiklerini,

Fotoğraf makinalarının en bilinen markalarına 9-23 günlük asgari ücretle ulaşabildiklerini biliyoruz. (Kaynak: Sevde Altunışık Sürmeli videosu)

Bizdekileri ay olarak hesaplamak kolay olduğundan yazıyı fazla uzatmıyorum.

Bu tespitlerin iki önemli sonucu vardır. İlki, gelişmiş ülkelerdeki refah seviyesi farkı sebebiyle verdiğimiz beyin göçü, ikincisi de ülkemiz perakendecilerinin gelişmiş ülkelerdeki meslektaşları ile eşit şartlarda yarışmadıklarıdır.

Gelir düzeyinin artması ve ortalama sepet tutarının yükselmesi, küresel lige daha fazla perakendecimizin girmesini sağlar. Dileğimiz budur.

Olaya bir de bu gözle bakılması iyi olur.

ercumenttuncalp@yahoo.com